GENEL BİLGİLER




BASİT MAKİNELER

“HAYATIMIZI KOLAYLAŞTIRAN MAKİNELER”

Çok az parçadan oluşan ve yalnızca tek bir kuvvet çeşidini kullanan makineler basit makine olarak adlandırılır.

Basit makinelerle, uygulanan kuvvetin büyüklüğü ve yönü değiştirilerek iş yapma kolaylığı sağlanır.

Basit makineler, bir noktasına kuvvet 

uygulandığında başka bir noktası

ile temas hâlindeki cisme kuvvet uygulayan araçlardır. Basit makinelerde uyguladığınız kuvveti giriş kuvveti veya uygulanan kuvvet, elde ettiğiniz kuvveti ise çıkış kuvveti veya doğan kuvvet şeklinde isimlendirebilirsiniz. Basit makinelerle giriş kuvvetinden daha büyük bir çıkış kuvveti  elde ede bilir ya da
uyguladığımız kuvvetin yönünü   değiştirebilirsiniz.Böylece

yaptığınız işleri daha kolay ve hızlı

yapabilirsiniz.

Basit Makinelerin Özellikleri
1)Kuvvetten kazanç sağlanabilir (Kuvvetten kazanç sağlanıyorsa yoldan kayıp vardır.).
2)Yoldan kazanç sağlanabilir (Yoldan kazanç sağlanıyorsa kuvvet ten kayıp vardır.).
3) Kuvvetin yönü değiştirilebilir.
4)İş kolaylığı sağlanır.
5)İşten ve enerjiden kazanç yoktur.

Şimdi çeşitli basit makineleri daha yakından tanımaya ne dersiniz?                                                                                                              

                                            1)EĞİK DÜZLEM 

                              

Bir ucu diğer ucundan daha yüksekte olan

düzlemlere eğik düzlem denir.

Bir cismi belli bir yüksekliğe kaldırmak için bir kuvvet uygulamamız gerekir. Bu

yüksekliğin uzunluğu fazla ya da cismin 

ağırlığı fazla ise kaldırmak güç olabilir. Bu yüzden bu tür yerlerde eğik düzlem
kurularak cismi daha kolay yukarı
çıkarabiliriz. Uygulayacağımız kuvvetten
kazanç elde etmiş oluruz. 

Rampalar, yokuşlar, yürüyen merdivenler
eğik düzleme birer örnektir.

 2)KALDIRAÇ

Bir destek noktası etrafında dönebilen 

sağlam yapılı çubuktan oluşan

düzeneğe kaldıraç denir. 

Kaldıraçlar, bir çubuk ve

çubuğun etrafın da serbestçe

dönebileceği bir destekten oluşur.

Destek noktasının, çıkış kuvvetinin ve

giriş kuvvetinin uygulandığı noktaya

göre kaldıraçlar üç tiptir. 

              

       3)MAKARALAR       

Sabit bir eksen etrafında serbestçe 

dönebilen, çevresinde ipin geçmesi için  
bir oluk bulunan basit makinelerdir.
Çevrenizde birçok yerde makaralarla
karşılaşırsınız. İnşaatlarda binaların üst
katlarına ağır yükleri çıkarmakta,
bayrağın göndere çekilmesin de hep
makaralardan yararlanılır.
Sabit ve hareketli olmak üzere iki makara
tipi vardır.




Sabit Makara: Sabit makara, bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket etmelerini kolaylaştıran makara çeşididir.
Sabit makara, destek noktası ortada olan, giriş ve çıkış kuvvetinin destek noktasına uzaklığının eşit olduğu kaldıraçlara da benzer. Bu nedenle giriş ve çıkış kuvvetleri birbirine eşittir. Kuvvet kazancı olmaz. Ancak kuvvetin yönü değiştiği için iş yapmak kolaylaşır. 

Hareketli Makara:Bir ucu sabitlenmiş, ip çekildiğinde hem 

dönen hem de yukarı aşağı hareket edebilen makara çeşididir. 

Hareketli makaralar, destek noktası bir uçta olan kaldıraçlara 

benzer. Bu makara tipinde yükün ağırlığı iki ip arasında 

paylaştırılır. Yandaki resimde gördüğünüz gibi çıkış kuvveti giriş kuvvetinin yarısı kadardır. Buna karşılık yoldan da iki kat kayıp vardır. Örneğin yükü bir metre yukarı kaldırmak için ipi iki metre 

çekmemiz gerekir. Hareketli makaralar, kuvvetten kazan sağlayarak iş kolaylığı sağlar.

  

Yandaki gibi makara sistemleri palanga adını alır. 

Palangalar bir yada daha fazla sayı da sabit makara ile bir yada daha

fazla sayıda hareketli makaradan ve bütün makaraların çevresinden geçen kesinti siz bir halattan oluşur. 

Palangalardan,teknelerde, inşaatlarda ve vinçlerde ağır

yüklerin taşınmasında faydalanılır. 





                                                               

4)DİŞLİLER 

Dişli çarklar, üzerinde eşit aralıklarla dişler 

bulunan bir tekerlek ve milden oluşur. Günlük yaşamımızda kısaca dişliler adı verilen bu basit makinelerden, motorlu araçlardan saate kadar bir çok araç ve gerecin yapımında faydalanılır.

Bir bisikletin pedallarını çevirirken büyük bir kuvvet uygularsınız. Bu kuvvet, pedallara küçük bir mesafe hareket ettirir. Uygulanan kuvvet, birbirine bağlı dişliler tarafından bisikleti hareket ettirecek küçük bir kuvvete dönüşür. Ancak ayaklar pedalları hareket

ettirmek için kısa bir mesafe alırken tekerlekler

daha uzun mesafe alır. Yani kuvvetten kayıp,

yoldan ise kazanç sağlanır.